Wszystko o balecie – historia, najsłynniejsze balety i filmy

 

Atmosfera widowisk baletowych jest niesamowita. Popisy tancerzy, opanowane do perfekcji ruchy – w nich zaklęta jest zawsze emocjonująca opowieść. Jak to się stało, że balet w ogóle zaistniał? Kto powołał do życia taniec klasyczny? Historia baletu pokazuje, że na jego obecny kształt złożyło się wiele czynników i wpływ wielu osób. W dzisiejszym wpisie przybliżymy Wam przebieg znaczących wydarzeń, opowiemy o najsłynniejszych baletach oraz filmach, które dotykają tematu tej szlachetnej tanecznej sztuki.

 

Co to jest balet?

Termin balet można wyjaśnić na kilka sposobów. Po pierwsze to gatunek teatralny, w którym główny przekaz sztuki realizowany jest poprzez taniec. Tym terminem określa się także zespół tancerzy i tancerek teatru lub opery. Podobnie zresztą jak samą muzykę napisaną do tego rodzaju spektaklu (np. balet Czajkowskiego). Dziś zajmiemy się podejściem „taniec-balet”. Termin ten jest potocznym określeniem stylu tańca, jakim jest taniec klasyczny.

 

Balet to spektakularne widowisko, które jest świadectwem niewyobrażalnych możliwości ludzkiego ciała. Wymaga od tancerzy niebywałej precyzji, siły mięśni, ponadprzeciętnego rozciągnięcia. Aby zostać profesjonalnym tancerzem baletu klasycznego, należy posiadać odpowiednie predyspozycje, jak gibkość, poczucie rytmu, wysokie podbicie stopy oraz ukończyć szkołę baletową.

Przedstawienia tańca klasycznego obfitują w pełne gracji piruety, skoki, szpagaty i niebywale trudną sztukę stania i poruszania się na pointach.

 

Krótka historia baletu w punktach

Ludzie od wieków lubowali się w przedstawieniach. W czasach starożytnych mieli teatr i chóry recytatorów, później zaczęli poszerzać ten kanon o muzykę, śpiew, taniec.

Oczywiście historii baletu nie sposób zawrzeć w naszym skromnym wpisie. Przygotowaliśmy dla Was jednak kalendarium najważniejszych wydarzeń, które miały wpływ na rozwój tej formy sztuki.

  • XV wiek. We Włoszech popularne były bale, maskarady i widowiska złożone z tańca, śpiewu, pantomimy i recytacji.
  • Rok 1489. Podczas ślubu księcia Mediolanu z Izabellą Aragońską miał miejsce pierwszy w historii baletu spektakl autorstwa Bergonzio Botta.
  • 1661 rok. Król Francji Ludwik XIV założył Narodową Akademię Muzyki i Tańca.
  • II poł. XVIII wieku. Wybitny francuski tancerz i choreograf Jean-Georges Noverre wprowadził formę zwaną ballet d'action, czyli „balet z akcją”. Równolegle w tym czasie włoscy choreografowie tworzyli podstawy baletu romantycznego.
  • Rok 1832. Powstał pierwszy balet romantyczny „Sylfida” autorstwa Filippo Taglioni. 
  • XIX wiek. Powstała ustrukturyzowana forma baletu, czyli technika tańca klasycznego. Nastąpiła rewolucja w kwestii obuwia scenicznego – wprowadzono pointy.
  • II poł. XIX wieku. Rosja przejęła pałeczkę pierwszeństwa w tworzeniu historii baletu.
  • Rok 1907. Rosyjski impresario Siergiej Diagilew założył Ballets Russes – słynny zespół baletowy, dążący do syntezy tańca, muzyki, malarstwa, poezji. Działał w Paryżu, potem w Monte Carlo.
  • XX wiek. Powstały odłamy, odbiegające od sztywnych zasad baletu klasycznego: balet współczesny, taniec współczesny, balet neoklasyczny, postmodern.

 

Znani tancerze tańca klasycznego

W historii baletu zapisało się wiele wielkich nazwisk, jednak kilka osób miało na jego rozwój wpływ szczególny.

  • Maria Taglionibyła włoską tancerką i choreografką baletów romantycznych. To ona jako pierwsza wyszła na scenę w pointach!
  • Anna Pawłowa to z kolei rosyjska tancerka, która w latach 1906-1913 była primabaleriną petersburskiego Teatru Maryjskiego. Zdobyła międzynarodową sławę. 
  • Margot Fonteyn – gwiazda baletu brytyjskiego, która od 1934 roku tańczyła w Vic-Wells Ballet.
  • Mikhail Baryshnikow – jeden z najwybitniejszych tancerzy w historii baletu. Był również reżyserem, choreografem i aktorem. Zmarł 1948 roku.
  • Wacław Niżyński – tragiczny rewolucjonista, nazywany „bogiem tańca”. Dla zainteresowanych polecamy zapoznanie się z jego dziennikami, które są swoistą dokumentacją jego trudnych stanów psychicznych, aż do dnia śmierci w szpitalu psychiatrycznym.

 

Najsłynniejsze balety

Przez długi czas tematyka baletu czerpała z mitologii greckiej i rzymskiej. Później widowiska zaczęły dotykać tematów życia codziennego, którym nadawano fantastyczną oprawę. Szczególnie chętnie opowiadano historie o miłości i zbrodniach.

Najsłynniejsze balety, które należą do klasyki formy to m.in. „Jezioro Łabędzie” (balet Piotra Czajkowskiego), „Dziadek do orzechów” (balet Piotra Czajkowskiego), „Romeo i Julia” (balet Siergieja Prokofiewa) i „Giselle” (balet Adolphe'a Adama). Znane polskie balety to z kolei: balet „Harnasie” Karola Szymanowskiego oraz „Świtezianka” Eugeniusza Morawskiego.

Ważne! Przyjęło się mówić np. „balet Piotra Czajkowskiego”. Oznacza to, że to właśnie on napisał muzykę do przedstawienia. Oprócz tego w tworzeniu spektaklu biorą także udział autorzy libretta, czyli treści, będącej bazą dzieła. Powstaje ono często na podstawie legend, opowieści, czy literatury, jak w przypadku szekspirowskich „Romea i Julii”. Przy pokazie pracuje także choreograf.

 

Filmy o balecie

Jeśli lubicie kino, to bez trudu znajdziecie filmy, które opowiadają o tańcu klasycznym. Niektóre przeszły do kinematograficznej historii! Balet jest sam w sobie wdzięcznym tematem, ale też pięknym tłem dla różnych fabularnych wątków.

Do absolutnej klasyki należy produkcja „Billy Elliot” (2000). To kultowy film, opowiadający o chłopcu, który wbrew woli ojca, postanawia zostać baletmistrzem Królewskiej Akademii Tańca. Powinien obejrzeć go każdy, kto chce wiedzieć wszystko o balecie.

Film o balecie, który odtwórczyni głównej roli Natalie Portman przyniósł Oscara, to z kolei „Czarny Łabędź”. Równolegle toczą się w nim wątki trudnej kariery i ciężkiej pracy tancerek oraz choroby psychicznej. Zdecydowanie warto go obejrzeć!

Inne filmy i seriale o balecie, które możemy Wam polecić to „Flesh and Bone”, „Tiny Little Things”, „Into the Beat”, „Taniec Kryształów”. Większość z nich znajdziecie na Netflixie.

***

Czy to wszystko o balecie? Oczywiście, że nie! Jednak mamy nadzieję, że nasz wpis choć w niewielkim stopniu przybliżył Wam podstawy tej wyjątkowej sztuki.

Polecane produkty

Product added to wishlist